Op dit moment rommelt het weer in onderwijsland of eigenlijk al een tijdje. Nog altijd wordt de indruk gewekt dat VMBO minder is dan HAVO of nog beter “VWO” en studeren aan de Universiteit is het ultieme. Als je kinderen dat aankunnen en (vooral) willen is dat fantastisch natuurlijk. Tegelijkertijd: niet ieder kind kan dat en belangrijker, niet ieder kind WIL dat. Het is een verkeerde veronderstelling dat het ene onderwijs beter is dan het andere, VWO is niet beter dan VMBO voor een kind. En een Universiteit is niet beter dan HBO of MBO. Een kind is het beste af op passend onderwijs, passend bij de eigen mogelijkheden en ambities.

Het ministerie van OCW maakt al jarenlang een prognose van het aantal studenten op het WO, VO en PO. Te zien is dat de prognoses uitgaan van een stijgend aantal WO studenten terwijl tegelijkertijd het aantal leerlingen in PO en VO daalt. Ook HBO en MBO laten een daling zien. Die dalende trend bij PO zien we sinds 2010. Het aantal leerlingen in het Voortgezet onderwijs steeg tot 2017 en is sindsdien aan het dalen. Een daling die je dus 4 jaar later ook op het WO zou verwachten maar daar stijgt de lijn net als bij het HBO. Is de conclusie dan gerechtvaardigd dat het gemiddelde IQ van de Nederlander stijgt, immers hoe hoger het IQ hoe meer HBO/WO studenten? Of streven steeds meer ouders naar een zo “hoog mogelijke” opleiding voor hun kinderen?

Door de wijze waarop het IQ bepaald wordt is daar cijfermatig niets over te zeggen. IQ bepalen gebeurt namelijk op basis van een gewogen gemiddelde van alle testen en dat maakt het gemiddelde altijd 100 is. Anders gezegd: De reden dat het gemiddelde IQ van de bevolking precies op 100 ligt is, omdat alle testresultaten worden om gerekend naar een IQ waar het gemiddelde op 100 ligt met een standaardafwijking van 15. Dit betekent dus dat 68 procent van de bevolking een IQ van tussen de 85 en 115 heeft, daarom zegt men vaak dat een gemiddeld IQ tussen de 85 en 115 ligt. Maar liefst 95 procent van de bevolking heeft een IQ tussen de 70 en 130 en dus 2.5 procent heeft een IQ lager dan 70 en 2.5% heeft een IQ hoger dan 130. Ondertussen is ook bekend dat de mens een steeds hoger IQ krijgt en dat dus de schaal meestijgt. We zijn vandaag gemiddeld intelligenter dan onze voorouders.

Maar met een stijgend intelligentie zou je ook een stijgend onderwijsniveau verwachten en dat is ook zo. Ons onderwijs is de afgelopen eeuw ook veranderd, ook al zullen mensen beweren van niet. Dat betekent dat in Nederland inderdaad meer en meer ouders streven naar hun kinderen op HBO en/of WO te krijgen. De manier waarop de overheid naar onderwijs kijkt lijkt dit ook te stimuleren. Dit leidt nu al tot problemen, we hebben de vakmensen nodig, mensen die iets met hun handen kunnen en willen, de bakker, de elektromonteur, de timmerman, noem ze maar op. VMBO en MBO zijn niet minder, niet lager. Ze leiden anders op, voor andere beroepen, voor vakmensen. We kunnen simpelweg niet zonder. Laat ik het bij mijzelf houden, ik kan niet zonder.

Enige jaren geleden namen vier, metershoge, coniferen al het licht weg uit onze tuin en wij besloten dat ze weg moesten. In een weekend pakte ik mijn “gereedschap” en aan het einde van de eerste dag had ik wiebelend op een keukentrapje er 5 dikke takken uit gekregen. Op deze manier zou ik wekenlang in het weekend aan het zwoegen zijn.

Ik zocht en vond een (goedkope) klusjesman/tuinman. Die dacht er een dagje mee bezig te zijn en dan voerde hij het groenafval met zijn aanhanger ook nog af. Ik was direct om en enkele dagen later plande ik een dag thuiswerken in zodat hij in de tuin aan de slag kon. Die dag zette ik mij aan de eettafel achter mijn laptop en ging aan het werk terwijl ik zag hoe de tuinman in iets meer dan uur de eerste conifeer ontmantelde en al hard op weg was met de tweede toen ik hem binnenriep voor een bak koffie.

Hij vroeg naar mijn werk en hij reageerde dat hij het zo knap vond dat iemand achter een laptop zijn geld kon verdienen met wat hij geleerd had en wist, een echte kenniswerker. Hij had daar bewondering voor en hij vroeg hoe ik zover was gekomen. Ik keek hem aan en begon hard te lachen en stelde een wedervraag: “Heb jij enig idee waarom ik jou betaal om die vier coniferen uit de tuin weg te halen?”.

Dan doet hij zijn verhaal. Als zoon van een tuinder moest hij meer bereiken dan zijn vader en dus moest er gestudeerd worden: economie. Hij brandde volledig op in zijn eerste baan in een omgeving waar hij niet kon wennen en kreeg een burnout. Hij deed nu dit soort klusjes om wat te verdienen en wat omhanden te hebben en hij beleefde daar veel plezier aan. Hij zou dit werk liever altijd doen. “Wat houd je tegen?” vroeg ik. Zonder verder iets te zeggen liep hij naar buiten, aan het einde van de middag waren de coniferen weg en afgevoerd.

Drie weken later kreeg ik een mail waarin het de start  van zijn eigen bedrijf aankondigde, hij had besloten te doen waar hij het meeste plezier aan beleefde.

Photo by Markus Spiske on Unsplash