Het onderwijs is in beweging en de politiek staat te juichen om de initiatieven die naar boven komen. Een blog in twee delen. Deel een gaat over het initiatief in het MBO en deel twee over ideeën in het HBO. Twee grote ROC’s willen samen gaan om vervolgend te splitsen in kleinere, zelfstandige scholen. ROC Zadkine en het Albeda College kwamen deze week met dat plan naar buiten. Met deze stap komen schooltype als MTS en MEAO weer terug in het onderwijslandschap.

De scholen hebben beide ongeveer negentienduizend leerlingen en verwachten dat op deze manier hun beroepsopleidingen beter zullen aansluiten op de wensen van het bedrijfsleven. “De lijnen worden korter en de bureaucratie neemt af”, zeggen de bestuursvoorzitters van het Albeda College in het FD.

Scholengroep Amarantis splitste zich eerder dit jaar al op in vijf kleinere scholengroepen. Dat gebeurde om de financiële problemen van de onderwijsgroep aan te pakken. Volgens Luc Verburgh, voorzitter bij Zadkine, zijn verliezen echter niet de aanleiding voor deze reorganisatie. “Onze plannen zullen volgens ons wel tot een verbetering van onderwijs leiden, ze zijn zeker niet uit nood geboren”.

Die uitspraak is opmerkelijk. De afgelopen jaren zijn steeds meer scholen opgegaan in steeds groter worden scholenorganisaties die meer en meer scholen opslokken met als belangrijke doelstelling: efficiencyverbetering en kostenbesparing. Zo gingen MEAO, MTS, MDS etc. op in de Regionale Opleidingscentra en zien we nu een vergelijkbaarproces bij het Middelbaar Onderwijs. Mooie voorbeelden zijn de Veluwse Scholengroep en Stichting LVO. Hierbij worden centrale diensten vaak samengevoegd.

Het samengaan van scholen heeft, over het algemeen, weinig tot geen gevolgen voor het onderwijs. Aan het aanbod of de wijze waarop wordt les gegeven veranderd vaak niets. Als nu een ROC bezocht wordt zijn de oorspronkelijke “bloedgroepen” nog probleemloos terug te vinden in de domeinen/sectoren die zijn benoemd.

Dat het onderwijsaanbod van ROC’s niet overal even juist aansluit op het bedrijfsleven is een zorg die al langer leeft. Dezelfde zorg wordt ook gezien in het HBO, maar daar over later meer. Deze zorg heeft Zadkine en Albeda doen besluiten om samen te werken en kleinere scholen te beginnen. De vraag is dan of juist dat gaat helpen om beter aan te sluiten op het beroepenveld?  Er veranderd immers iets in de organisatie maar niets in het onderwijsaanbod of het moet zijn dat de concurrentie tussen beiden verdwijnt.

Wat verandert er aan het aanbod en misschien nog belangrijker, wat verandert er aan het onderwijs dat het beter aan gaat sluiten op het bedrijfsleven? En als dat moet veranderen is dan deze hele operatie wel nodig? Wordt het onderwijs daardoor niet duurder? Iedere school krijgt immers weer de behoefte aan een eigen ICT ondersteuning, eigen facilitaire ondersteuning, eigen HRM want dat waren juist de zaken waarom ooit ROC’s werden gestart. Het samen verder gaan maakte besparingen daarop mogelijk en daar voordeel te behalen.

. “De lijnen worden korter en de bureaucratie neemt af”, zeggen de bestuursvoorzitters van het Albeda College in het FD, maar waardoor dan de kwaliteit van het onderwijs verbeterd wordt op basis van de huidige beschikbare informatie niet duidelijk. Korte communicatielijnen zorgen niet per definitie voor beter onderwijs of beter gezegd onderwijs dat beter aansluit op het bedrijfsleven. Kleinere organisaties hebben niet per definitie kortere communicatielijnen. Kortom, veel vragen blijven onbeantwoord.

Ik ben van mening dat niet de organisatievorm maar het onderwijs moet veranderen. Dat zijn twee heel verschillende zaken. Ook grotere onderwijsorganisaties zijn in staat om onderwijs beter aan te laten sluiten met het bedrijfsleven. Belangrijke voorwaarde is een heel goed contact met bedrijfsleven en zeker met de bedrijven in de directe nabijheid van de school. Tegelijkertijd moet het bedrijfsleven heel goed weten wat er aan onderwijs geboden wordt en waar zij tot elkaar kunnen komenKortom, meer samenwerking en veel meer contact tussen onderwijs en bedrijfsleven is zeer wenselijk. De huidige manier van bekostiging van veel onderwijs staat dit vaak in de weg. Er wordt gestuurd op mensen die diploma’s moeten halen want dat is de inkomensbron. Leerlingen/studenten uit laten stromen met vaardigheden en kennis die direct toepasbaar is bij bedrijven is van ondergeschikt belang. Het moet veel meer gaan over leren en ervaren dan om diplomeren. Maar dat laatste is wel waar nu de focus ligt.

Moeten ROC’s om deze redenen zichzelf weer terug veranderen in het systeem van, zeg, midden jaren negentig? Nee, dat lijkt mij niet nodig. Niet de organisatie maar het onderwijs zelf en dat kan prima binnen grote organisaties want in de samenwerking en in het samengaan is nog veel winst te behalen. Maar dan moeten de docenten wel uit hun koker komen en breder durven kijken dan hun eigen vak of eigen sector en op zoek gaan naar de talenten en daarmee de mogelijkheden van de leerling en scholen zullen steeds meer leerlingen individueel moeten gaan benaderen. En dat kan prima samengaan met de echte beroepsgerichte opleidingen maar laat een timmerman niet per definitie verplicht engels leren en geef iemand die de opleiding Recreatie volgt de mogelijkheid om autotechniek te doen omdat hij op termijn de camping van zijn ouders over wil nemen en zelf het onderhoud van de tractor wil kunnen doen. Onderwijs gericht op de wensen van de leerling passend bij zijn toekomstdroom. Dat is het onderwijs van de toekomst.

Photo by Daniel Wiadro on Unsplash