Dit blog schreef ik in 2014 en is nog altijd actueel.

Afgelopen week kwam het rapport van de commissie Elias naar buiten. Dit rapport over ICT bij de (rijks)overheid liegt er niet om. De kritiek is niet mals. Het rapport dat hier te lezen valt begint met een 10-tal constateringen. Ze zijn allemaal even schokkend en het begrip hoe dat kan is, in ieder geval door mij, moeilijk op te brengen. Een er van springt er nu voor mij uit: constatering 8. Hier staat kort maar krachtig: “ICT aanbestedingstrajecten bevatten perverse prikkels.”

De commissie stelt terecht dat het mislukken van veel ICT projecten begint nog voor het project gestart is. In de aanbestedingsfase wordt keuzes gemaakt en afspraken vastgelegd voor het verdere verloop van het project stelt de commissie terecht. “De commissie stelt vast dat de relatie tussen de rijksoverheid en haar leveranciers onvolwassen is en perverse prikkels bevat.” De overheid maakt de fout “het beter te weten dan de markt” en dat leidt naar uiteenlopende belangen volgens de commissie. Bij uiteenlopende belangen gaan leveranciers niet langer handelen in het belang van de overheid. Het eigen belang gaat dan de boventoon voeren.

Naar mijn idee handelt iedere leverancier uiteindelijk in zijn eigen belang. Om dat voor te zijn of af te vangen zal het belang van de leverancier in lijn moeten zijn met het belang van de overheid. Wat de commissie van leveranciers vraagt is ander gedrag te laten zien als zij meedoen aan aanbestedingen. Helaas gelden hier ook de wetmatigheden van gedrag. Leveranciers krijgen beloond voor het gedrag wat ze nu laten zien, uiteindelijk slepen ze dure en langlopende contracten binnen die doordat de overheid geen grip heeft op deze projecten vaak meer op leveren dan van de te voren gedacht en heel vaak is dezelfde opdrachtgever (de Overheid) daar zelf debet aan dus ze hoeven zich niet eens schuldig te voelen.

Als de overheid wil dat leveranciers “Nee” zeggen tegen bepaalde onduidelijk geformuleerde opdrachten zal daar een consequentie tegenover moeten staan die maakt dat de leverancier dat vaker zal doen en alleen zal ingaan op heldere en duidelijke opdrachten. Het belang van heldere en duidelijke afspraken is daarmee duidelijk.

Maar ook Elias en zijn team doen prima aanbevelingen in die richting: “De aanbestedingstrajecten van de rijksoverheid bevatten daarvoor echter onvoldoende stimulansen”. De overheid doet er naar mijn idee wijs aan om of bedrijven in te huren om correcte, heldere en scherpe aanbestedingseisen op tafel te krijgen. Een andere optie is leveranciers te betalen voor het meedenk werk waarna eventueel overgestapt kan worden naar een andere leverancier. Mijn voorkeur gaat naar de 1ste optie. Ook gelet op andere constateringen van de commissie.

Kennis en kunde van ICT ontbreekt en die kan je extern halen en dan het beste bij een partij die geen partij is in de aanbesteding maar juist onafhankelijk, objectief, vanuit het oogpunt van de overheid kan ondersteunen bij het opstellen van scherpe aanbestedingseisen, een dergelijke partij kan zonder schroom kennis en kunde overdragen. En nu ik dit allemaal zo lees zie ik dat Aranea zomaar doen.

Dit blog verscheen eerder op aranea.nl in 2014

Photo by Ilya Pavlov on Unsplash